روایت تاریخی

نماز خواندن حضرت در ميان شيرهای درنده: روايـت شده كـه حضرت امام حسن عسكرى علیه‌السلام را سپردند به فردی بنام نحرير و نحرير آن حضرت و اذيت  كرده و بر آن جناب بسیار سخت می‌گرفت. زوجۀ نحریر ‍ به او گفت: اى مرد! بترس از خدا بـه درستى كـه تو نمی‌دانى كه كيست در منزل تو، پس شروع كرد در بيان اوصاف حضرت عسكرى علیه‌السلام از صلاح و عبادت و جلالت آن حضرت و گفت من می‌ترسم بر تو از اين رفتار تو با آن حضرت، نحرير گـفـت: به خدا سوگند كه من او را در بَركة السباع  ميان شيران و درنـدگان خواهـم افكند. پس برای این کار از خليـفه اجازه گرفت و خلیفه هم به او  اجازه داد. پس آن حضرت را افكند به نزد شيران و شك نداشتند در آنكه شيران آن

حضرت را خواهند خورد، پس نظر كردند در آن مـحل كـه از حال آن جنـاب خبرى گيرند، ديدند آن جناب را [كه ] ايستاده نماز می‌خواند و سباع در دور آن حـضرت می‌باشند پس امر كرد كه آن جناب را بيرون آورند و به خانه اش برند.

متن عربی روایت:  أَخْبَرَنِي أَبُو الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَمَاعَةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا قَالُوا: سُلِّمَ أَبُو مُحَمَّدٍ ع إِلَى نِحْرِيرٍ وَ كَانَ يُضَيِّقُ عَلَيْهِ وَ يُؤْذِيهِ فَقَالَتْ لَهُ امْرَأَتُهُ اتَّقِ اللَّهَ فَإِنَّكَ لَا تَدْرِي مَنْ فِي مَنْزِلِكَ وَ ذَكَرَتْ لَهُ صَلَاحَهُ وَ عِبَادَتَهُ وَ قَالَتْ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكَ مِنْهُ فَقَالَ وَ اللَّهِ لَأَرْمِيَنَّهُ بَيْنَ السِّبَاعِ ثُمَّ اسْتَأْذَنَ فِي ذَلِكَ فَأُذِنَ لَهُ فَرَمَى بِهِ إِلَيْهَا وَ لَمْ‏ يَشُكُّوا فِي أَكْلِهَا لَهُ فَنَظَرُوا إِلَى الْمَوْضِعِ لِيَعْرِفُوا الْحَالَ فَوَجَدُوهُ ع قَائِماً يُصَلِّي وَ هِيَ حَوْلَهُ فَأَمَرَ بِإِخْرَاجِهِ إِلَى دَارِهِ. ( الإرشاد، المفيد ،ج‏۲،ص ۳۳۵؛ اعلام الوری ج ۲ ص ۱۵۲)

حضور امام حسن عسكرى علیه‌السلام در جرجان: قطب راوندى روايت كرده از جعفر بن شريف جرجانى كه گفت : حج گزاردم در سالى، پـس خدمت حضرت امام حسن عسكرى علیه‌السلام رسيدم در سامرا  و با من مقدارى از امـوال بـود كـه شـيـعـيـان داده بـودنـد كـه بـه امام علیه‌السلام برسانم پس قصد كردم از آن حضرت بـپرسـم كـه مالها را به چه کسی بدهم، پيش از آنكه من تكلم كنم فرمود، بده آنچه با تو اسـت بـه مـبارك خادم من. چنين كردم و بيرون شدم و گفتم كه شيعيان شما در جرجان سلام به شما می‌رسانند، فرمود: مگر بر نمی‌گردى بعد از فراغ از حجت به جرجان؟ گـفـتـم : بر می‌گردم ، فـرمود: از امروز تا صد و هفتاد روز ديگر بر می‌گردى به جـرجان و داخـل می‌شويد در آن روز جـمـعـه سـوم شـهـر ربـيـع الثـانـى در اول روز و به مردم اعلام كن كه من آخر همان روز به جرجان خواهم آمد، به درستى كه خداوند به سلامت خواهد رسانيد تو را بـر اهـل و اولاد خود و پسرى متولد شده براى پسرت شريف، مـن گـفـتـم: يابـن رسـول اللّه! ابـراهـيـم بن اسماعيل جرجانى از شيعه شما است و بسيار احسان می‌كند به اوليـاء و دوسـتـان شـمـا خرج مـى كـنـد از مـال خـود در سال بيشتر از صد هزار درهم . فـرمـود: خـدا جـزاى خـيـر دهـد بـه ابـواسـحـاق ابـراهـيـم بن اسماعـيل در عوض احـسانى كه می‌كند به شيعيان ما و بيامرزد گناهان او را و روزى فرمايد او را پسرى سالم كه قائل به حق باشد، بگو به ابراهيم كه حسن بن على می‌گويد: پسرت را احمد نام گذار

راوى گفت: پس، از خدمت آن حضرت مرخص شدم و حج گزاردم و سلامت برگشتم به جـرجـان و وارد شدم به آنجا در اول روز جمعه سوم ربيع الثانى به نحوى كه حضرت خبر داده بود و چون اصحاب ما آمدند مرا تهنيت گويند به ايشان گفتم كه امام عليه السّلام مرا وعده داده كـه در آخر امروز اينجا تشريف بياورد، پس مهيا شويد و آماده كنـيد براى سؤال از آن حـضرت مسائل و حاجات خود را. پس شـيعيان چون نماز ظهر و عصر خواندند تمامى جمع شدند در خانه من ، پس به خدا سوگند كه ما متوجه نشديم مگر آنكه  ناگاه آن حـضـرت را ديديم كه وارد خانه  شده  و در جمع ما حضور دارند ، حضرت پیش از ما سلام داد و ما به استقبالش رفته  و دست شريفش را بوسيديم پس آن حضرت فرمود كـه من وعده كرده بودم به جعفر بن شريف كه در آخر اين روز به نزد شما بیایم ، پـس نماز ظهر و عصر را در سامرا به جا آوردم و به سوى شما آمدم تا تجديد عهد كنم با شما و الان من آمدم ، پس جمع كنيد همه سؤالات و حاجات خود را

اول كسى كه سؤال کرد، خود نضربن جابر بود گفت : يابن رسول اللّه ! بـه درستى كه پسر من چند ماه است نابینا شده پس بخوان خدا را تا آنكه چشمش را به او برگرداند، فرمود: بياور او را پس ‍ گذاشت دست شريف خود را به چشم هاى او و چشم هايش روشن شد پس يك يك آمدند و حاجت خود را خواستند و حضرت برآورد حـاجـت آنـهـا را تـا آنـكه قضا فرمود حاجتهاى جميع را و دعاى خير فرمود در حق همگى و در همان روز مراجعت فرمود

 متن عربی روایت: الخرائج و الجرائح رَوَى أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ الشَّرِيفِ الْجُرْجَانِيِّ قَالَ: حَجَجْتُ سَنَةً فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِي مُحَمَّدٍ ع بِسُرَّ مَنْ رَأَى وَ قَدْ كَانَ أَصْحَابُنَا حَمَلُوا مَعِي شَيْئاً مِنَ الْمَالِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَسْأَلَهُ إِلَى مَنْ أَدْفَعُهُ فَقَالَ قَبْلَ أَنْ أَقُولَ ذَلِكَ ادْفَعْ مَا مَعَكَ إِلَى الْمُبَارَكِ خَادِمِي‏ قَالَ فَفَعَلْتُ وَ خَرَجْتُ وَ قُلْتُ إِنَّ شِيعَتَكَ بِجُرْجَانَ يَقْرَءُونَ عَلَيْكَ السَّلَامَ قَالَ أَ وَ لَسْتَ مُنْصَرِفاً بَعْدَ فَرَاغِكَ مِنَ الْحَجِّ قُلْتُ بَلَى قَالَ فَإِنَّكَ تَصِيرُ إِلَى جُرْجَانَ مِنْ يَوْمِكَ هَذَا إِلَى مِائَةٍ وَ سَبْعِينَ يَوْماً وَ تَدْخُلُهَا يَوْمَ الْجُمُعَةِ لِثَلَاثِ لَيَالٍ يَمْضِينَ مِنْ شَهْرِ رَبِيعٍ الْآخِرِ فِي أَوَّلِ النَّهَارِ فَأَعْلِمْهُمْ أَنِّي أُوَافِيهِمْ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ فِي آخِرِ النَّهَارِ وَ امْضِ رَاشِداً فَإِنَّ اللَّهَ سَيُسَلِّمُكَ وَ يُسَلِّمُ مَا مَعَكَ فَتَقْدَمُ عَلَى أَهْلِكَ وَ وُلْدِكَ وَ يُولَدُ لِوَلَدِكَ الشَّرِيفِ ابْنٌ فَسَمِّهِ الصَّلْتَ بْنَ الشَّرِيفِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ الشَّرِيفِ وَ سَيَبْلُغُ اللَّهُ بِهِ وَ يَكُونُ مِنْ أَوْلِيَائِنَا فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ بْنَ إِسْمَاعِيلَ الْجُرْجَانِيِّ هُوَ مِنْ شِيعَتِكَ كَثِيرُ الْمَعْرُوفِ إِلَى أَوْلِيَائِكَ يُخْرِجُ إِلَيْهِمْ فِي السَّنَةِ مِنْ مَالِهِ أَكْثَرَ مِنْ مِائَةِ أَلْفِ دِرْهَمٍ وَ هُوَ أَحَدُ الْمُتَقَلِّبِينَ فِي نِعَمِ اللَّهِ بِجُرْجَانَ فَقَالَ شَكَرَ اللَّهُ لِأَبِي إِسْحَاقَ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْمَاعِيلَ صَنِيعَهُ إِلَى شِيعَتِنَا وَ غَفَرَ لَهُ ذُنُوبَهُ وَ رَزَقَهُ ذَكَراً سَوِيّاً قَائِلًا بِالْحَقِّ فَقُلْ لَهُ يَقُولُ لَكَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ سَمِّ ابْنَكَ أَحْمَدَ فَانْصَرَفْتُ مِنْ عِنْدِهِ وَ حَجَجْتُ فَسَلَّمَنِي اللَّهُ حَتَّى وَافَيْتُ جُرْجَانَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ فِي أَوَّلِ النَّهَارِ مِنْ شَهْرِ رَبِيعٍ الْآخِرِ عَلَى مَا ذَكَرَهُ ع وَ جَاءَنِي أَصْحَابُنَا يُهَنِّئُونِّي فَوَعَدْتُهُمْ أَنَّ الْإِمَامَ ع وَعَدَنِي أَنْ يُوَافِيَكُمْ فِي آخِرِ هَذَا الْيَوْمِ فَتَأَهَّبُوا لِمَا تَحْتَاجُونَ إِلَيْهِ وَ اغْدُوا فِي مَسَائِلِكُمْ وَ حَوَائِجِكُمْ كُلِّهَا فَلَمَّا صَلَّوُا الظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ اجْتَمَعُوا كُلُّهُمْ فِي دَارِي فَوَ اللَّهِ مَا شَعَرْنَا إِلَّا وَ قَدْ وَافَانَا أَبُو مُحَمَّدٍ ع فَدَخَلَ إِلَيْنَا وَ نَحْنُ مُجْتَمِعُونَ فَسَلَّمَ هُوَ أَوَّلًا عَلَيْنَا فَاسْتَقْبَلْنَاهُ وَ قَبَّلْنَا يَدَهُ ثُمَّ قَالَ إِنِّي كُنْتُ وَعَدْتُ جَعْفَرَ بْنَ الشَّرِيفِ أَنْ أُوَافِيَكُمْ فِي آخِرِ هَذَا الْيَوْمِ فَصَلَّيْتُ الظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ بِسُرَّ مَنْ رَأَى وَ صِرْتُ إِلَيْكُمْ لِأُجَدِّدَ بِكُمْ عَهْداً وَ هَا أَنَا قَدْ جِئْتُكُمُ الْآنَ فَاجْمَعُوا مَسَائِلَكُمْ وَ حَوَائِجَكُمْ كُلَّهَا فَأَوَّلُ مَنِ ابْتَدَأَ الْمَسْأَلَةَ لَهُ النَّضْرُ بْنُ جَابِرٍ قَالَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنَّ ابْنِي جَابِراً أُصِيبَ بِبَصَرِهِ مُنْذُ شَهْرٍ فَادْعُ اللَّهَ لَهُ أَنْ يَرُدَّ إِلَيْهِ عَيْنَيْهِ قَالَ فَهَاتِهِ فَمَسَحَ بِيَدِهِ عَلَى عَيْنَيْهِ فَعَادَ بَصِيراً ثُمَّ تَقَدَّمَ رَجُلٌ فَرَجُلٌ يَسْأَلُونَهُ حَوَائِجَهُمْ وَ أَجَابَهُمْ إِلَى‏ كُلِّ مَا سَأَلُوهُ حَتَّى قَضَى حَوَائِجَ الْجَمِيعِ وَ دَعَا لَهُمْ بِخَيْرٍ فَانْصَرَفَ مِنْ يَوْمِهِ ذَلِكَ ( الخرائج راوندى ، ج۱ ص ۴۲۴؛ بحار الانوار ج ۵۰ ص ۲۶۳)